ABD’nin Ortadoğu’dan geri çekilmesi

Ufuk UlutaÅŸ - AkÅŸam

Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Filistin’i himayesi altına alan Ä°ngilizler, Filistin’den ayrılma kararı verdiklerinde etkileri günümüze kadar sürecek ÅŸartların mimarı oldular. Manda döneminde serpilen ve örtülü ve açık Ä°ngiliz desteÄŸiyle devletleÅŸme adımlarını bir bir atan Ä°srail, 1948’de bağımsızlığını ilan etti. Ä°ngilizler Filistin’den çekilirken arkasında demografisi deÄŸiÅŸtirilmiÅŸ, yüz binlerce yerlisi evinden edilmiÅŸ bir Filistin ve Ä°srail iÅŸgali bıraktı. Fransızlar da Lübnan’da aynısını yapmamışlar mıydı? Ayrıcalıklar tanınan ve palazlandırılan kesimler, siyasi dengeleriyle oynanan Lübnan hâlâ toparlanamadı.

En son Irak’ta izledik bu filmi. ABD yalanlarla ve kara propagandayla Irak’ı iÅŸgal etti. OrtadoÄŸu’da zenginliÄŸiyle hatırlanan ÅŸehirlerden BaÄŸdat ve Irak’ın geneli Irak savaşıyla yüz yıl geriye gitti. Ãœlke kelimenin tam anlamıyla harap oldu. Sonra Obama yönetimi geldi ve ABD’yi Irak’tan çıkaracağız dedi. En baÅŸta neden geldiler? Åžimdi neden gidiyorlar? ABD arkasında Ä°ran’ın nüfuzu altında yaÅŸayan, demografik yapısıyla oynanmış, DAÄ°Åž gibi terör örgütlerinin saha hâkimiyeti olan bir Irak bırakarak Irak’tan ayrılmayı marifet sandı.

Åžimdilerde de Obama’nın bir facia olan OrtadoÄŸu politikasını anlatmak için retrenchment (geri çekilme) kavramı fazlasıyla kullanılır oldu. ‘Askeri harcamaları kısma, dış politika önceliklerini yeniden tanımlama ve savunma külfetini müttefiklerin üstüne yıkma’ olarak anlaşılabilecek geri çekilme, ABD’de de tartışılıyor. Obama göreve geldiÄŸinde odağını Asya’ya çevireceÄŸini söylemiÅŸti aslında. Irak’tan ayrılma sözü de vermiÅŸti. Yani OrtadoÄŸu’da bir geri çekilme sözü verdiÄŸini kabul etmek lazım. Fakat karşımızda iki sorun var: Birincisi ÅŸimdiye kadar gerçekten de bu kavramın içerisini doldurdu mu? Ä°kincisi ise mevcut ÅŸartlar altında bu kavram OrtadoÄŸu’ya ne vaat ediyor?

ABD’nin OrtadoÄŸu’daki üsleri duruyor. Hatta bazı duyumlara göre ABD, Kıbrıs’ta yeni bir üs açmak için çaba sarf ediyor. DoÄŸu Akdeniz üzerinden Levant’a ulaÅŸmak hem askeri hem de enerji politiÄŸi açısından oldukça önemli. Belki Ä°ncirlik’in ABD için önemini de azaltabilecek bir hamle bu. Aynı zamanda ABD hava saldırılarını Irak ve Suriye’de yoÄŸunlaÅŸtırıyor. Yani askeri angajman devam ediyor. Tabii bir de çatışmalar üzerinden Ä°ran ve PKK gibi yeni ortaklarla iÅŸ tutmaya çalışıyor. Bu durumda ABD OrtadoÄŸu’daki angajmanını düşürüyor mu yoksa yeni müttefikler devÅŸirip, farklı askeri angajmanlara girip yeni müttefiklerini savunma görevini mi üstleniyor? PKK’ya neden silah akıtıyor? Irak’ta neden Ä°ran destekli milislere hava desteÄŸi veriyor? ABD farklı formlar ve yol arkadaÅŸlarıyla da olsa OrtadoÄŸu’da varlığını devam ettiriyor; tıkandığı yerde ise geri çekilme retoriÄŸine baÅŸvuruyor.

Sadece ABD’nin deÄŸil tüm bölge dışı aktörlerin bölgeden çekilmesi lazım. Fakat zamanlama ve ÅŸartlara bir bakınca ABD geri çekilmesi sanki ABD’nin bölgeye daha güçlü geri dönmesi için atılan bir taktiksel adım gibi görünüyor. Filistin’den çekilen Ä°ngilizler gibi ABD, DAÄ°Åž’in serpildiÄŸi, Rusya’nın bölgeye güçlü bir ÅŸekilde geri döndüğü, Ä°ran’ın yayıldığı ve devlet otoritelerinin çöktüğü bir OrtadoÄŸu’nun ortaya çıkmasına katkıda bulunduktan sonra geri çekilme politikası izliyor. Afrika’da çatışmaları körükleyip diÄŸer bütün fay hatlarını hareketlendirdikten sonra Afrikalıları fakirlik ve çatışmalarıyla baÅŸ baÅŸa bırakıp uzaktan izleyen Avrupalıları andırırcasına ABD de bu kritik dönemde geri çekilmeden bahsediyor.

ABD OrtadoÄŸu’dan geri çekilsin tabi ki ama OrtadoÄŸu’da kendi ürettiÄŸi sorunları da beraberinde alıp gitsin. En azından geri çekilmeden bahsederken PKK’ya verdiÄŸi destek gibi giderayak yeni ve köklü sorunlar üretmeye çalışmasın.